Don Marcial, escribidor de ripios (I)
É ben certo que a vida danos sorpresas. Cando menos pensas en algo do que viches, escoitaches ou che dixeron, atópaste coa realidade e cústache dar creto a ese encontro que ti nunca pensabas que se ía dar.
Apareceu como unha pantasma no medio da estrada despois dunha curva; movía os brazos en alto en sinal de parada. A pantasma non tiña saba branca, era unha sotana negra e da mesma cor a boina. Que susto levamos a miña dona e mais eu! Pero a historia ven de atrás.
Agosto 1981
O proxecto de vacacións daquel ano fora achegarse á Asturias por unha zona que descoñeciamos, e como pobo máis interesante á coñecer era Riaño-León.
Nos medios de comunicación, acotío estaban presentes as queixas e manifestacións das xentes dese pobo; o problema non era menor. Estaban a facer un encoro no río Esla que ía asolagar o val no que se asentaba o pobo que vivía da gandería. O “progreso” botábaos fora das súas casas e do medio de vida herdada dos devanceiros séculos atrás. E xa que logo, tiñamos que coñecer un espazo condenado a desaparecer baixo as augas daquel río.
Viaxe
Aproveitamos para volver á cova de Valporquero, coñecer Boñar e dalí Riaño.
Chegamos a media tarde, collemos pousada -no único hotel- e fomos paseando polas rúas daquel pobo antigo: as casas de baixo e un andar eran máis altas do que se levaba entón; as mais delas tiñan as portas abertas, e velaí que antes do solpor ían chegando grupos de vacas dunha cor agrisada e algunhas cun cencerro pendurado do pescozo. O espectáculo era curioso, viñan ó ancho da estrada, cunha marcha lenta e rítmica. E de súpeto vimos que ían entrando nas cortes , sin presenza humana nin canina. Vacas adestradas ou xeneticamente coñecedoras do seu pesebre.
O hotel estaba en consonancia coa dos pobos que se saben sen futuro; detrás da recepción oíase roncar un porco, mais o cuarto e a roupa estaban limpos.
Saímos cedo camiño de Potes (Cantabria). Os coches cos que nos cruzabamos traían as luces cortas acesas; que despiste, pensei eu, pero non. Ó pouco entramos no medio dunha néboa mesta, que xa era un aviso de como ía estar o porto de San Glorio. .Sabía que no inverno aquel porto estaba pechado, pero daquela era verán. A estrada mais ben era un camiño, non se distinguía o firme do arcén. Só se oían os cencerros de animais que non chegabas a ver. Mágoa, aquilo foi unha aventura perigosa.
Xa fora do porto e sen néboa apareceu un “bar” e alí paramos a almorzar. Seguimos ruta e a uns tres ou catro Km sorprendeunos un bulto coas mans en alto ( a pantasma antes comentada). Era un cura vello, con gorra na cabeza e a sotana case tan vella como o seu portador.
Preguntoume si ía para Potes, -si señor, contesteille eu; suba vostede- e saqueille o seguro da porta ao meu 2cv. A estrada tiña moitas curvas, e o paisano non parecía moi cómodo. Preguntou si eramos casados, si tiñamos fillos. Muy bien, muy bien respostou, pero non se apreciaba que estuvera a gusto, e continuou dicindo: “se ve que conoce bien la carretera”. No, es la primera vez que vengo por aquí. “Pues tenga cuidado que en estas curvas hay muchos accidentes y lleva con usted a su mujer; la semana pasada murió un camionero un poco más adelante”.
Decateime que o home o que tiña era medo no 2 cv, (daquela non había cintos e nas curvas ía dun lado po outro).
Dixo que el ía a Santo Toribio de Liébana e que era cura de catro ou cinco aldeas…
Aí fun eu o sorprendido, nada menos que levaba comigo a don Marcial. Un ano ou ano e medio antes, na TVE, vin un reportaxe deste cura e, daquela, tiña 83 anos. Non me atrevín a interromper a súa faladuría: das aldeas de montaña, da xente e da súa misión apostólica. Camiñaba moito e cando pasaba algún coche facía “auto stop”. Eu tiña pensado parar en Potes e pola tarde achegarme ao Mosteiro de santo Toribio, pero tentoume tanto a curiosidade que me ofrecín á levalo eu. (Sería ou non, o cura da TVE). Pasamos por Potes e xa me deu referencias do hotel e de onde podía mercar un queixo de Cabrales artesán, que eu lle requirín.
No Mosteiro
Chegamos alí e naquel largo, grupos de xente maior falaban entre eles; parei xunto a un grupo de tres persoas e un cura alto e fraco. Saímos do coche e fixéronlle un recibimento o crego como a un bispo. D. Marcial l fixo a presentación protocolaria do matrimonio e da filla, que de nova xa non tiña moito; o cura quedouse coa matricula do coche (PO 5408 C).
Empezaron con loanzas a don Marcial, polo famoso que se fixera na televisión e polo libro que escribirá. -“Ripios de don Marcial”- e polos consellos que daba naqueles ripios. E a muller repetía, “…la salud no está en el plato, si no en el zapato”.
O cura cando puido entrar na conversa preguntoume si eramos de Pontevedra -no, somos de Vigo. Malia que a conversa era no grupo, o home sentiuse feliz porque tiña algo que contar: “Estuve de seminarista en Sabarís (Baiona) y al estallar la guerra no pude volver y me quedé allí unos años”. Lembrábase do tranvía de Baiona a Vigo, da cidade e do Val Miñor… ”A veces le digo a mi hermana: quien me diera ir por allí y viajar en aquel tranvía, pero ya no puede ser”. Comenteille que xa non había tranvía , que fixeran unha estrada polo mesmo espazo.
Rematada a conversa xa me quedou claro, don Marcial era o mesmo que vira na TVE. A curiosidade estaba satisfeita, e fixen un aceno para retirarme e irmo-nos a Potes, pero don Marcial non o consentiu sen antes ensinarnos o santuario. Non lembro o tempo que estivemos alí.
Despois de asegurarmo-nos onde iamos pasar a noite, fomos xantar e adicamos a tarde a desfrutar daquela belisima e histórica cidade. Aproveitei para mercar o libro dos “Ripios de don Marcial”.
No próximo artigo seguirei coa viaxe e co traballo publicado do cura máis famoso do val de Liébana.
Até entón, un saúdo
Telmo Comesaña xullo 2018
Me ha gustado mucho esta historia de don Marcial, tan bien narrada. Espero esos ripios, que prometen. Gracias Telmo
Yo también espero leer algunos de los ripios de D. Marcial